ریزش موی موضعی از فرق سر؛ نشانه‌ای از بیماری یا ژنتیک؟
ریزش مو، به‌ویژه زمانی که به‌صورت موضعی و متمرکز از ناحیه‌ای خاص مانند فرق سر آغاز می‌شود، می‌تواند نگرانی‌های زیادی برای افراد به‌وجود آورد. این نوع ریزش معمولاً با کاهش تراکم مو در ناحیه مرکزی سر آغاز شده و در صورت عدم رسیدگی، به تدریج گسترش می‌یابد. اما سؤال اصلی اینجاست که این نوع ریزش مو، نشانه‌ای از یک مشکل ژنتیکی است یا دلایل پزشکی و جسمی دیگری نیز در آن نقش دارند؟ در این مقاله به بررسی دقیق علل ژنتیکی و غیرژنتیکی ریزش مو موضعی از فرق سر می‌پردازیم و راهکارهای درمانی موجود را معرفی می‌کنیم.
شناخت ریزش مو از فرق سر
ریزش مو از فرق سر معمولاً به‌صورت کاهش تدریجی حجم مو در ناحیه مرکزی و بالایی سر شروع می‌شود. این الگو، هم در مردان و هم در زنان دیده می‌شود، اما در مردان بیشتر با طاسی منطقه‌ای همراه است، در حالی که در زنان اغلب به شکل نازک‌شدن موها ظاهر می‌شود. گاهی این نوع ریزش به‌صورت نقطه‌ای و موضعی، و در موارد دیگر به‌صورت پراکنده و تدریجی پیش می‌رود. تشخیص زودهنگام این نوع ریزش، کلید کنترل و درمان مؤثر آن است.
دلایل ژنتیکی ریزش مو
یکی از رایج‌ترین دلایل ریزش مو در ناحیه فرق سر، الگوی طاسی ارثی یا آلوپسی آندروژنتیک است. این نوع ریزش، به‌طور مستقیم با عوامل ژنتیکی و هورمونی در ارتباط است. در این حالت، حساسیت فولیکول‌های مو نسبت به هورمون دی‌هیدروتستوسترون (DHT) افزایش می‌یابد و در نتیجه موها به‌تدریج نازک، ضعیف و کم‌پشت می‌شوند.
بالش سفید روی تخت خواب با چند تار موی ریخته‌شده در گوشه آن
سابقه خانوادگی در بروز این مشکل بسیار مؤثر است. اگر پدر، مادر یا بستگان نزدیک فرد دچار طاسی در ناحیه وسط سر بوده‌اند، احتمال ابتلای شخص به همین نوع ریزش مو بیشتر می‌شود. در مردان، این الگو معمولاً از دهه سوم زندگی آغاز می‌شود، اما در زنان ممکن است در دوران یائسگی شدت پیدا کند.
دلایل پزشکی و غیرژنتیکی ریزش مو
گرچه ژنتیک عامل اصلی ریزش مو از فرق سر به شمار می‌رود، اما عوامل دیگری نیز می‌توانند این مشکل را تشدید یا حتی آغاز کنند:
-
اختلالات تیروئیدی:
یکی از رایج‌ترین عوامل پزشکی مؤثر بر ریزش مو، مشکلات تیروئیدی است. کم‌کاری یا پرکاری غده تیروئید باعث برهم خوردن تعادل هورمونی در بدن می‌شود. این عدم تعادل مستقیماً بر چرخه رشد موها اثر گذاشته و ممکن است موجب ضعیف شدن فولیکول‌های مو، نازک شدن تارهای مو و در نهایت ریزش قابل‌توجه در ناحیه فرق سر شود. این نوع ریزش معمولاً تدریجی است و با تنظیم هورمون‌های تیروئیدی، قابل کنترل خواهد بود.
-
کمبود آهن یا ویتامین‌ها:
بدن برای حفظ سلامت پوست، مو و ناخن به منابع مغذی کافی نیاز دارد. کمبود مواد حیاتی مانند آهن، ویتامین D، ویتامین B12، زینک (روی) و پروتئین‌ها می‌تواند باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو شده و در نتیجه، منجر به نازک شدن و ریزش مو گردد. این نوع ریزش اغلب در افرادی دیده می‌شود که رژیم‌های غذایی محدودکننده، گیاه‌خواری بدون برنامه یا سوءتغذیه دارند.
-
استرس مزمن و اضطراب شدید:
فشارهای روانی و عاطفی طولانی‌مدت یکی از دلایل نادیده‌گرفته‌شده اما مهم در ریزش مو هستند. استرس مزمن می‌تواند باعث اختلال در چرخه طبیعی رشد مو (فاز رشد، استراحت و ریزش) شود و فولیکول‌ها را زودتر وارد فاز ریزش کند. شرایطی مانند اضطراب عمومی، افسردگی یا حتی شوک‌های ناگهانی (مرگ عزیز، تغییر شغل یا طلاق) می‌توانند به شکل چشمگیری موجب ریزش موهای موضعی یا پراکنده شوند.
ریزش مو بر اثر مصرف دارو
-
مصرف برخی داروها:
برخی داروهای پزشکی دارای عوارض جانبی هستند که شامل ریزش مو نیز می‌شوند. داروهایی نظیر شیمی‌درمانی‌ها (که تأثیر مخربی بر سلول‌های در حال رشد دارند)، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدبارداری هورمونی، داروهای فشار خون و برخی داروهای کاهنده کلسترول ممکن است باعث ریزش موی ناگهانی یا تدریجی شوند.در این موارد، مشاوره با پزشک برای تغییر یا تنظیم دوز دارو ضروری است.
-
بیماری‌های خودایمنی:
برخی از بیماری‌های خودایمنی مثل آلوپسی آره‌آتا باعث حمله سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های سالم مو می‌شوند. این اتفاق موجب ایجاد ریزش سکه‌ای یا منطقه‌ای مو در نواحی خاصی از پوست سر می‌گردد. آلوپسی معمولاً با شروع ناگهانی و پیشرفت سریع همراه است و درمان آن نیاز به مداخله پزشکی جدی دارد.
-
رژیم غذایی ناسالم:
تغذیه ضعیف، مصرف بیش‌ازحد غذاهای آماده، نوشیدنی‌های شیرین و کمبود مصرف میوه، سبزیجات و پروتئین‌های باکیفیت می‌تواند اثرات منفی شدیدی بر سلامت عمومی بدن، از جمله سلامت پوست و مو داشته باشد. علاوه بر آن، عواملی مثل کم‌خوابی مزمن، استعمال دخانیات و عدم تحرک بدنی نیز می‌توانند شرایط فیزیولوژیکی بدن را برای رشد طبیعی مو نامساعد کنند. به همین دلیل، اصلاح سبک زندگی یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای درمان و پیشگیری از ریزش مو محسوب می‌شود.
چگونه ریزش مو از فرق سر را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص دقیق علت ریزش مو، باید ابتدا به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کرد. پزشک با بررسی سابقه خانوادگی، معاینه پوست سر و انجام آزمایش‌هایی مانند:
-
آزمایش خون برای بررسی فقر آهن، هورمون‌های تیروئید یا کمبود ویتامین‌ها
-
تست کشش مو (Hair Pull Test)
-
نمونه‌برداری از پوست سر در موارد خاص
می‌تواند منشأ اصلی ریزش مو را مشخص کند و برنامه درمانی مناسبی ارائه دهد.
روش‌های درمان ریزش مو از فرق سر
بر اساس علت اصلی ریزش مو، درمان‌های مختلفی وجود دارد:
1. درمان دارویی (Minoxidil و Finasteride)
Minoxidil به‌صورت محلول یا فوم روی پوست سر استفاده می‌شود و با افزایش جریان خون به فولیکول‌ها، رشد مو را تحریک می‌کند. این دارو برای آقایان و خانم‌ها قابل استفاده است، اما باید به‌صورت مداوم مصرف شود تا اثر خود را حفظ کند.
Finasteride به‌صورت قرص برای آقایان تجویز می‌شود و با مهار هورمون DHT، از کوچک شدن فولیکول‌ها جلوگیری می‌کند. مصرف بلندمدت این دارو می‌تواند ریزش مو را متوقف و در برخی موارد رشد مجدد را تقویت کند.
2. درمان تغذیه‌ای و مکمل‌ها
اگر ریزش مو ناشی از کمبود مواد مغذی باشد، مصرف مکمل‌هایی مثل آهن، زینک (روی)، ویتامین D، B12، و پروتئین‌های حیوانی یا گیاهی می‌تواند به بازیابی سلامت مو کمک کند. بهتر است این مکمل‌ها تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه مصرف شوند تا میزان دوز و مدت زمان مصرف به‌درستی تنظیم گردد.
3. کاهش استرس و اصلاح سبک زندگی
کاهش اضطراب و استرس از طریق مدیتیشن، ورزش منظم، یوگا یا مشاوره روانشناسی می‌تواند تأثیر زیادی بر کنترل ریزش مو داشته باشد. خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت در شب)، ترک سیگار، کاهش مصرف کافئین و قندهای مصنوعی نیز از دیگر فاکتورهای مهم در سلامت مو هستند.
4. مزوتراپی پوست سر
در این روش، محلول‌هایی شامل ویتامین‌ها، آنزیم‌ها و مواد مغذی به لایه میانی پوست سر تزریق می‌شود. مزوتراپی باعث تقویت فولیکول‌های مو، افزایش گردش خون و تحریک رشد موهای جدید می‌شود. این روش نسبتاً کم‌تهاجمی است و به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود.
5. PRP (تزریق پلاسمای غنی از پلاکت)
در روش PRP، خون بیمار گرفته شده، در دستگاه مخصوص جداسازی می‌شود و بخش پلاسمای غنی از پلاکت به پوست سر تزریق می‌گردد. این پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد هستند که فولیکول‌های مو را فعال کرده و به رشد مو کمک می‌کنند. برای نتایج بهتر، معمولاً چند جلسه درمان مورد نیاز است.
اطلاعات تکمیلی : پی آر پی چیست و چه کاربردی دارد؟
6. کاشت مو (Hair Transplant)
کاشت مو یک روش دائمی برای درمان ریزش مو از فرق سر است. در این روش، فولیکول‌های مو از نواحی دارای تراکم بالا (معمولاً پشت سر) برداشته شده و به نواحی طاس (مثل فرق سر) پیوند زده می‌شود. این روش نیاز به مهارت بالا دارد و هزینه‌بر است، اما نتایج آن در صورت موفقیت، بسیار طبیعی و ماندگار خواهد بود.
7. شامپوها و محصولات تقویت‌کننده مو
راهنمای مراقبت از مو شامپو
شامپوهای ضدریزش حاوی کافئین، بیوتین، نیاسین، یا عصاره‌های گیاهی مانند سیر، سابال یا رزماری می‌توانند به تقویت فولیکول‌ها و کاهش ریزش کمک کنند. البته این محصولات بیشتر نقش مکمل دارند و نمی‌توانند به‌تنهایی درمان قطعی باشند، ولی برای بهبود وضعیت کلی پوست سر مؤثرند.
جمع‌بندی
ریزش مو از ناحیه فرق سر، چه به دلیل عوامل ژنتیکی و چه به دلایل پزشکی، موضوعی قابل بررسی و در بسیاری موارد قابل درمان است. تشخیص زودهنگام، مشاوره با پزشک متخصص، و انتخاب روش درمانی مناسب، می‌تواند از گسترش ریزش جلوگیری کرده و حتی موجب بازگشت موهای ریخته شده شود. اگر شما یا اطرافیانتان با چنین مشکلی روبه‌رو هستید، بهتر است به‌جای خوددرمانی، مسیر علمی و اصولی را انتخاب کنید.
در جیبی طب بخوانید :
راه‌های درمان و پیشگیری از اگزما پوست سر؛ مراقبت از پوست سر در برابر التهاب
جلوگیری از ریزش مو در خواب؟ نکات مهم که باید بدانید
درمان اگزما پوست سر؛ علت‌ها، علائم و بهترین روش‌های درمان خانگی و پزشکی
