آیا ایران تکنولوژی پزشکی هسته ای دارد؟ + کاربردها و هزینهها
پزشکی هسته ای یکی از پیشرفتهترین شاخههای علم پزشکی است که با استفاده از مواد رادیواکتیو، به تشخیص و درمان بیماریها کمک میکند. این فناوری سالهاست که در کشورهای توسعهیافته بهکار گرفته میشود؛ اما سوال مهم این است: آیا ایران به تکنولوژی پزشکی هسته ای دست یافته است؟ در این مقاله ضمن پاسخ به این پرسش، به بررسی کاربردها، مراکز فعال، هزینهها و آینده این حوزه در کشور میپردازیم.
✅ پزشکی هسته ای چیست؟
پزشکی هسته ای شاخهای از پزشکی است که با استفاده از مواد رادیواکتیو (ایزوتوپهای پرتوزا) برای تصویربرداری از اندامهای داخلی بدن یا درمان برخی بیماریها، بهویژه سرطان، مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش برخلاف رادیولوژی که از تابش خارجی استفاده میشود، پرتودهی از درون بدن انجام میگیرد.
🇮🇷 آیا ایران به تکنولوژی پزشکی هسته ای دست یافته است؟

تکنولوژی پزشکی هسته ای
بله، ایران یکی از کشورهای دارای تکنولوژی پزشکی هسته ای است. سازمان انرژی اتمی ایران با همکاری وزارت بهداشت، طی دهههای گذشته موفق شده است دانش بومی تولید رادیوداروها، راهاندازی مراکز تصویربرداری پزشکی هسته ای، و تربیت نیروی متخصص را توسعه دهد.
🔬 برخی از توانمندیهای ایران در حوزه پزشکی هسته ای :
زمینه | دستاورد |
---|---|
تولید رادیودارو | بومیسازی بیش از ۲۰ نوع رادیودارو شامل Tc-99m، I-131، Lu-177، و FDG |
مرکز تولید | کارخانه رادیوداروی برکت، مرکز تحقیقات پزشکی هسته ای دانشگاه علوم پزشکی تهران |
نیروی انسانی | آموزش متخصص پزشکی هسته ای در دانشگاههای ایران |
مراکز تصویربرداری | بیش از ۵۰ مرکز مجهز به گاماکمرا، SPECT و PET در کشور |
🔍 کاربردهای پزشکی هسته ای در ایران
پزشکی هسته ای در ایران در دو حوزهی تشخیصی و درمانی کاربرد گستردهای دارد:
1. کاربردهای تشخیصی
اسکن تیروئید: برای بررسی کمکاری یا پرکاری تیروئید و گرههای تیروئیدی
اسکن استخوان: تشخیص متاستاز یا التهابهای استخوانی
اسکن کلیه و قلب: برای بررسی عملکرد کلیهها و عروق کرونر
PET Scan: تشخیص دقیق سرطان و بررسی پاسخ به درمان
در جیبی طب بخوانید : تفاوت علائم تیروئید کمکار و پرکار و روشهای درمان هرکدام
2. کاربردهای درمانی
درمان سرطان تیروئید با ید-131
درمان دردهای استخوانی ناشی از متاستاز با Lu-177
درمان تومورهای نورواندوکرین با PRRT (Lu-177-DOTATATE)
درمانهای هدفمند با رادیوداروهای هوشمند
بیشتر بخوانید : درمان سرطان با ید درمانی و عوارض آن – مرکز پزشکی هسته ای سارا
💰 هزینههای پزشکی هسته ای در ایران

نمای نزدیک از قرصهای سفید رنگ در کنار ظرف دارویی، مناسب برای توضیحات درباره درمانهای دارویی.
هزینههای تصویربرداری و درمان با پزشکی هسته ای نسبت به کشورهای پیشرفته بسیار کمتر است، اما به دلیل وابستگی به رادیوداروها، دستگاههای خاص و محدود بودن مراکز، همچنان برای برخی بیماران چالشبرانگیز است.
🏥 نکته: بسیاری از این خدمات در بیمارستانهای دولتی با تعرفههای پایینتر و تحت پوشش بیمههای پایه یا تکمیلی انجام میشود.
📍 مراکز فعال پزشکی هسته ای در ایران
برخی از مراکز شناختهشده و مجهز در زمینه پزشکی هسته ای:
بیمارستان امام خمینی تهران (مرکز تصویربرداری PET)
بیمارستان شریعتی تهران
مرکز پزشکی هسته ای بوعلی شیراز
بیمارستان قائم مشهد
مرکز پزشکی هسته ای تبریز
🧠 چالشها و فرصتها
چالشها:
محدودیت واردات برخی تجهیزات بهعلت تحریمها
کمبود مراکز PET در شهرهای غیر از تهران
هزینه بالای تجهیزات تصویربرداری پیشرفته
فرصتها:
صادرات رادیوداروها به کشورهای منطقه
تربیت نیروی متخصص و دانشبنیان
توسعه پزشکی شخصیسازیشده با پزشکی هسته ای
🔮 آینده پزشکی هسته ای در ایران

قرص هسته ای
با توجه به زیرساختهای موجود، دانش بومی و پیشرفتهای اخیر، آینده پزشکی هسته ای در ایران روشن و امیدوارکننده است. دولت نیز در سالهای اخیر برنامههایی برای گسترش این فناوری در مناطق محروم در نظر گرفته است.
✍️ جمعبندی
ایران نهتنها به تکنولوژی پزشکی هسته ای دست یافته، بلکه در زمینه تولید رادیودارو، تصویربرداری و درمان با استفاده از این فناوری پیشرفتهای قابل توجهی داشته است. هزینهها نسبت به جهان کمتر اما همچنان نیازمند حمایت بیشتر است. توسعه بیشتر این حوزه میتواند گامی مهم در ارتقاء کیفیت درمان بیماران، خصوصاً مبتلایان به سرطان باشد.
📚 منابع:
سایت سازمان انرژی اتمی ایران
دانشگاه علوم پزشکی تهران – مرکز تحقیقات پزشکی هسته ای
انجمن پزشکی هسته ای ایران
مصاحبهها و گزارشهای رسمی از صدا و سیما و خبرگزاریها