دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در عمان: جزئیات، انتظارات و تحلیل‌ها
دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در رم: جزئیات، انتظارات و تحلیل‌ها
دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا قرار است روز شنبه، ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ (۱۹ آوریل ۲۰۲۵) در مسقط، پایتخت عمان، برگزار شود. این گفت‌وگوها ادامه دور اول مذاکرات است که در ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، انجام شد. در این مقاله، به بررسی جزئیات، اهداف، چالش‌ها و تحلیل‌های مرتبط با این مذاکرات می‌پردازیم.
مذاکرات ایران و آمریکا: زمینه و اهمیت
مذاکرات ایران و آمریکا از زمان خروج ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸، همواره یکی از موضوعات حساس در سیاست بین‌الملل بوده است. دور دوم مذاکرات در عمان، به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای احیای دیپلماسی و رفع تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این گفت‌وگوها در شرایطی برگزار می‌شود که دولت دونالد ترامپ در دوره دوم خود به دنبال توافقی جدید با ایران است، با تمرکز بر محدودیت‌های هسته‌ای و نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
دور اول مذاکرات: چه گذشت؟
دور اول مذاکرات در ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ در مسقط برگزار شد و به گفته اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در فضایی «سازنده و مبتنی بر احترام متقابل» پیش رفت. در این مذاکرات:
مذاکره ایران و آمریکا پشت درهای بسته
- نمایندگان ایران و آمریکا به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان گفت‌وگو کردند.
- پنج نماینده از هر طرف و سه نماینده از عمان حضور داشتند.
- تمرکز بر رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای بود، و موضوعاتی مانند تبادل زندانیان یا تنش‌های منطقه‌ای به‌طور رسمی مطرح نشد.
- هر دو طرف توافق کردند که مذاکرات ادامه یابد.
کاخ سفید این مذاکرات را «بسیار مثبت» توصیف کرد، در حالی که عراقچی آن را آزمونی برای جدیت آمریکا دانست.
جزئیات دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا
زمان و مکان
برخلاف برخی شایعات که از رم، پایتخت ایتالیا، به‌عنوان محل دور دوم نام برده بودند، بقایی تأیید کرد که مسقط همچنان میزبان خواهد بود. این تصمیم پس از رایزنی‌ها نهایی شد، اگرچه ایتالیا آمادگی خود را برای میزبانی اعلام کرده بود.
نحوه برگزاری
مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم برگزار می‌شود، و بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، به‌عنوان میانجی پیام‌ها را بین طرفین منتقل می‌کند. برخی منابع، مانند اکسیوس، مدعی گفت‌وگوی ۴۵ دقیقه‌ای رو در روی عراقچی و ویتکاف در دور اول شدند، اما این ادعا به‌طور رسمی تأیید نشده است.
واکنش ایران به مذاکره با آمریکا
موضوعات اصلی
طبق بیانیه‌های رسمی:
- ایران: تمرکز بر لغو تحریم‌های غیرقانونی و تأمین منافع ملی است. ایران با توجه به سابقه بدعهدی آمریکا، با احتیاط عمل می‌کند.
- آمریکا: به دنبال محدودیت‌های هسته‌ای، از جمله کاهش غنی‌سازی اورانیوم و افزایش نظارت آژانس، است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، تأکید کرده که هر توافقی بدون تأیید آژانس ناقص خواهد بود.
تحریم‌های جدید
در آستانه دور دوم، وزارت دارایی آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه صنعت نفت و کشتیرانی ایران اعمال کرد. این اقدام، که بخشی از سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ خوانده شده، با انتقاد چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، مواجه شد.
چالش‌ها و موانع مذاکرات
مذاکرات ایران و آمریکا با چالش‌های متعددی روبه‌رو است:
- بی‌اعتمادی تاریخی: خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید، اعتماد ایران را کاهش داده است.
- اختلافات فنی: ایران بر غیرمستقیم بودن مذاکرات تأکید دارد، در حالی که آمریکا خواستار محدودیت‌های گسترده‌تر هسته‌ای است.
- فشارهای خارجی: برخی منابع اسرائیلی ادعای بی‌اطلاعی از مذاکرات را مطرح کرده‌اند، اما تحلیل‌ها نشان می‌دهد که لابی صهیونیستی و رابطه نزدیک ترامپ با نتانیاهو ممکن است بر روند مذاکرات تأثیر بگذارد.
- تحریم‌های جدید: این تحریم‌ها می‌توانند فضای مذاکرات را متشنج کنند.
تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها
دیدگاه‌های داخلی
- علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل، معتقد است که رضایت طرفین از دور اول نشان‌دهنده دیپلماسی محرمانه پیشین است. او حل مسئله ایران را دستاورد بزرگی برای ترامپ می‌داند.
- افکار عمومی ایران به تأثیر مذاکرات بر معیشت و اقتصاد حساس است. برخی مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی ابراز امیدواری کردند که این گفت‌وگوها به بهبود شرایط اقتصادی منجر شود.
دیدگاه‌های بین‌المللی
- عمان به‌عنوان میانجی، فضای مذاکرات را «دوستانه» توصیف کرده و نقش کلیدی در تسهیل گفت‌وگوها دارد.
- برخی رسانه‌ها، مانند فرارو، با اشاره به تاریخچه رم به‌عنوان محل مذاکرات، آن را به‌صورت نمادین «نبرد دیپلماتیک» نامیده‌اند، اما این صرفاً گمانه‌زنی است.
- تحلیلگران معتقدند که مذاکرات ممکن است به فاز فنی وارد شود، اما اختلافات عمیق همچنان مانع بزرگی است.
انتظارات از دور دوم مذاکرات
دور دوم مذاکرات در فضایی حساس و با انتظارات بالا برگزار می‌شود. برخی انتظارات عبارت‌اند از:
- پیشرفت در رفع تحریم‌ها: ایران خواستار گام‌های عملی برای لغو تحریم‌هاست.
- توافق موقت: برخی تحلیلگران معتقدند که ممکن است توافقی موقت برای کاهش تنش‌ها شکل گیرد.
- نقش آژانس: تأیید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای هر توافق احتمالی حیاتی خواهد بود.
تأثیر مذاکرات بر اقتصاد ایران
مذاکرات ایران و آمریکا می‌تواند تأثیر مستقیمی بر اقتصاد ایران داشته باشد. در صورت پیشرفت در رفع تحریم‌ها:
- صادرات نفت ایران ممکن است افزایش یابد.
- ارزش ریال تقویت شود.
- سرمایه‌گذاری خارجی در ایران رونق گیرد.
با این حال، تحریم‌های جدید می‌توانند این روند را مختل کنند.
سؤالات متداول درباره مذاکرات ایران و آمریکا
۱. مذاکرات ایران و آمریکا در کجا برگزار می‌شود؟
دور دوم مذاکرات در مسقط، پایتخت عمان، برگزار می‌شود.
۲. آیا مذاکرات مستقیم است؟
خیر، مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان انجام می‌شود.
۳. موضوع اصلی مذاکرات چیست؟
تمرکز بر رفع تحریم‌های غیرقانونی و مسائل هسته‌ای است.
۴. تحریم‌های جدید چه تأثیری بر مذاکرات دارد؟
تحریم‌های جدید ممکن است فضای مذاکرات را متشنج کند و اعتماد ایران را کاهش دهد.
دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در عمان، فرصتی برای کاهش تنش‌ها و پیشرفت در دیپلماسی است. با وجود چالش‌های متعدد، از جمله بی‌اعتمادی تاریخی و تحریم‌های جدید، نتیجه این گفت‌وگوها به جدیت طرفین و مدیریت اختلافات بستگی دارد. برای اطلاعات دقیق‌تر، باید منتظر بیانیه‌های رسمی پس از مذاکرات بود.
