محمدجواد محقق یزدی کیست و چرا خلع لباس شد؟ + واکنشها
در هفته دوم فروردین ۱۴۰۴، خبری منتشر شد که واکنشهای زیادی در فضای مجازی و محافل سیاسی بهدنبال داشت: محمدجواد محقق یزدی، روحانی منتقد، به صورت رسمی خلع لباس شد و حکم زندان برای او قطعی گردید. این اقدام از سوی دادگاه ویژه روحانیت انجام شده و بار دیگر نگاهها را به موضوع حساس آزادی بیان، منتقدان حوزوی و مرزهای انتقاد در نظام جمهوری اسلامی جلب کرد.
در این مقاله، ضمن معرفی این چهره جنجالی، به بررسی دلایل خلع لباس و واکنشها نسبت به این موضوع خواهیم پرداخت. و به سوال محمدجواد محقق یزدی کیست پاسخ خواهیم داد
محمدجواد محقق یزدی؛ روحانی منتقد یا ساختارشکن؟
محمدجواد محقق یزدی یکی از روحانیونی است که طی سالهای اخیر، بهویژه از طریق فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، دیدگاههای تندی نسبت به حاکمیت، مراجع رسمی مذهبی و حتی برخی مفاهیم بنیادین انقلاب اسلامی مطرح کرده است.
او پیشتر در سخنرانیهایی، از سیاستهای جمهوری اسلامی در حوزه داخلی و خارجی انتقاد کرده و بعضاً از چهرههایی چون حسن نصرالله، رهبر حزبالله لبنان، بهشدت انتقاد کرده بود. در ویدئویی که از او منتشر شده، صراحتاً برخی از سیاستهای کلان کشور را «انحراف از مسیر اسلام» توصیف کرده بود.
این دیدگاههای صریح و گاه رادیکال باعث شده که وی از نظر نهادهای امنیتی و قضایی، یک تهدید علیه نظم عمومی و ارزشهای انقلاب اسلامی تلقی شود.
دلایل خلع لباس و جزئیات حکم قضایی
بر اساس گزارشی که از سوی منابع رسمی منتشر شده، دادگاه ویژه روحانیت قم، حکم بدوی محقق یزدی را تأیید و قطعی اعلام کرده است. این حکم شامل زندان، خلع لباس دائم و محرومیتهای مدنی است. جزئیات حکم عبارتاند از:
-
چهار سال حبس تعزیری به اتهام “حمایت از رژیم صهیونیستی”
-
یک سال حبس تعزیری به دلیل “تبلیغ علیه نظام”
-
دو سال حبس تعزیری به اتهام “توهین به بنیانگذار انقلاب و رهبر جمهوری اسلامی”
-
خلع لباس دائم از روحانیت
محقق یزدی در بیانیهای اعلام کرده که این احکام بدون طی روال کامل دادرسی و بدون فرصت کافی برای دفاع، صادر شدهاند. به گفته او، «اتهاماتی کلی و تفسیرپذیر» مبنای صدور حکم قرار گرفته و هدف اصلی، «ساکتکردن صدای منتقدان از درون حوزه» بوده است.
تحلیل حقوقی و سیاسی حکم
از منظر حقوقی، دادگاه ویژه روحانیت نهادی استثنایی و غیرشفاف در ساختار قضایی جمهوری اسلامی است که مستقیماً زیر نظر رهبری فعالیت میکند. این دادگاه برای رسیدگی به جرائم روحانیون تشکیل شده و از روال عمومی قضایی کشور پیروی نمیکند.
برخی حقوقدانان معتقدند این دادگاه بهدلیل ماهیت بسته و عدم دسترسی عمومی به روند دادرسی، در تعارض با اصول دادرسی عادلانه و شفافیت قضایی قرار دارد.
از منظر سیاسی نیز خلع لباس یک روحانی منتقد، در شرایطی که نارضایتیهای اجتماعی در حال افزایش است، میتواند به منزله هشداری برای سایر چهرههای مذهبی منتقد تلقی شود.
واکنشها به خلع لباس محقق یزدی
واکنشها در فضای مجازی
انتشار خبر خلع لباس محقق یزدی بهسرعت در شبکههای اجتماعی بازتاب پیدا کرد. کاربران توییتر و اینستاگرام، به دو دسته تقسیم شدند:
-
گروهی از کاربران، با هشتگهایی مانند #آزادی_بیان و #حوزه_منتقد، این اقدام را سرکوب صدای مخالف از درون نظام دانستند و آن را با روشهای امنیتی مقایسه کردند.
-
در مقابل، برخی دیگر از کاربران، با دفاع از حکم دادگاه، تأکید کردند که اظهارات ساختارشکنانه و تحریکآمیز نباید تحت پوشش آزادی بیان مشروعیت پیدا کند.
واکنش رسانهها
رسانههای منتقد جمهوری اسلامی از جمله رادیو فردا، بیبیسی فارسی و ایرانوایر، ضمن پرداختن به جزئیات حکم، تأکید کردند که
«این خلع لباس، بخشی از سرکوب سیستماتیک روحانیون مستقل در ایران است.»
در مقابل، رسانههایی همچون خبرگزاری فارس و تسنیم یا سکوت کردند یا ضمن انتشار کوتاه خبر، بدون تحلیل آن را گزارش دادند.
نقلقولهای کلیدی
در بخشی از بیانیه محقق یزدی آمده است:
«لباس روحانیت را من به عشق علی (ع) پوشیدم، نه برای تأیید حکومت. اگر این لباس به بهای سکوت در برابر ظلم باشد، شرافت دارد که آن را از تن به در کنم.»
یکی از روحانیون حوزوی نزدیک به جریان اصلاحات نیز در گفتوگو با سایت انصافنیوز گفته:
«این حکم، بیش از آنکه نشانه اقتدار نظام باشد، نشاندهنده هراس از صدای متفاوت در دل حوزه است.»
آیا این پایان کار محقق یزدی است؟
با وجود اجرای حکم، به نظر نمیرسد محقق یزدی تصمیمی برای عقبنشینی از مواضع خود گرفته باشد. او در کانال تلگرامیاش نوشته:
«من در زندان نیز خواهم نوشت. نه از مواضعم پشیمانم، نه از لباسام شرمنده.»
اگرچه این مواضع ممکن است پیامدهای امنیتی بیشتری برای او در پی داشته باشد، اما احتمالاً او به نماد جدیدی از منتقدان روحانی نظام تبدیل خواهد شد—چهرهای که هم برای اصلاحطلبان الهامبخش است و هم برای جریانهای اصولگرا، یک چالش تازه.
جمعبندی
خلع لباس محمدجواد محقق یزدی، موضوعی فراتر از یک حکم قضایی ساده است. این رویداد، مسائلی چون مرز آزادی بیان در جمهوری اسلامی، جایگاه حوزه در سیاست، و میزان تحمل نهاد قدرت در برابر صدای مخالف از درون خود را دوباره در مرکز توجه قرار داده است.
در نهایت، پرسش اصلی اینجاست: آیا برخورد با منتقدان، به خاموشی صدای آنها منجر خواهد شد یا موجب تقویت مشروعیت انتقاداتشان در افکار عمومی میشود؟ پاسخ این سؤال، ممکن است مسیر تعامل حکومت با جامعه نخبگانی و حوزوی را در آینده مشخص کند.
