مذاکره ایران و آمریکا پشت درهای بسته؛ صلح می‌آید یا تحریم جدید؟
مذاکره ایران و آمریکا پشت درهای بسته؛ صلح می‌آید یا تحریم جدید؟
در یکی از مهم‌ترین تحولات دیپلماتیک سال ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به‌طور رسمی اعلام کرد که واشنگتن و تهران قرار است وارد مذاکرات مستقیم و سطح بالایی درباره برنامه هسته‌ای ایران شوند. او هشدار داد که در صورت عدم موفقیت این مذاکرات، ایران با “خطر بزرگی” روبه‌رو خواهد بود.
اما در حالی‌که این اظهارات با موجی از واکنش‌های جهانی روبه‌رو شد، مقامات ایرانی بلافاصله موضع خود را اعلام کردند: نه مذاکره مستقیم، بلکه گفت‌وگوهای غیرمستقیم با میانجی‌گری عمان.
🇺🇸 اظهارات ترامپ؛ جدی یا بازی انتخاباتی؟
ترامپ در دیداری رسمی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که آمریکا به‌زودی مذاکرات مستقیمی را با ایران آغاز خواهد کرد. او در سخنانی که بیشتر رنگ‌وبوی هشدار داشت گفت:
تصویری رسمی از دونالد ترامپ در حال سخنرانی.
«همه توافق را به جنگ ترجیح می‌دهند، اما اگر این مذاکرات شکست بخورد، ایران با خطر بزرگی مواجه خواهد شد.»
این موضع‌گیری، چند ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، پرسش‌های زیادی را درباره هدف واقعی ترامپ از این مذاکرات مطرح می‌کند. آیا او به دنبال حل بحران است، یا صرفاً می‌خواهد از کارت ایران برای کسب امتیاز سیاسی داخلی استفاده کند؟
🇮🇷 واکنش تهران؛ گفت‌وگو هست، اما مذاکره مستقیم ایران و آمریکا نیست
مقامات جمهوری اسلامی ایران بلافاصله پس از سخنان ترامپ، روایت متفاوتی ارائه کردند. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه، گفت که مذاکرات در حال برنامه‌ریزی است، اما به‌شکل غیرمستقیم و از طریق میانجی‌گری عمان.
این شکاف در روایت‌ها نشان می‌دهد که هنوز اعتماد کافی میان دو طرف وجود ندارد و جنگ روایت‌ها، از همین ابتدا بر فضای مذاکرات سایه افکنده است.
🧠 اهداف دو طرف از مذاکره ایران و آمریکا
اهداف آمریکا:
-
کاهش فوری تنش در منطقه خاورمیانه
-
کسب دستاورد دیپلماتیک برای ترامپ در آستانه انتخابات
-
مهار برنامه هسته‌ای ایران بدون بازگشت به برجام
اهداف ایران:
-
کاستن از فشار تحریم‌ها
-
آزادسازی منابع ارزی بلوکه‌شده
-
جلوگیری از درگیری نظامی در منطقه
🔍 اختلافات کلیدی: چرا نتیجه نامشخص است؟
-
مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم؟
آمریکا به دنبال تماس مستقیم برای کنترل و سرعت بیشتر در مذاکرات است؛ ایران اما بر اصل «عدم اعتماد» پافشاری می‌کند و مذاکره مستقیم را فعلاً رد می‌کند. -
چارچوب توافق؟
واشنگتن به توافق مرحله‌ای یا موقت متمایل است؛ در حالی‌که تهران ترجیح می‌دهد به توافقی پایدار با تضمین بلندمدت دست یابد. -
موقعیت منطقه‌ای ایران
حضور فعال ایران در جبهه مقاومت، به‌ویژه پس از جنگ غزه، باعث شده که آمریکا و اسرائیل خواستار محدودیت‌های فراتر از هسته‌ای برای تهران باشند؛ موضوعی که ایران آن را دخالت در سیاست داخلی‌اش می‌داند.
🔍 زمینه‌چینی دیپلماتیک در سایه بحران
در هفته‌های اخیر، تحرکات دیپلماتیک پشت‌پرده میان ایران، آمریکا و واسطه‌هایی مانند عمان و قطر شدت گرفته است. مقام‌های آمریکایی از «آمادگی برای بازگشت به مسیر دیپلماسی» سخن می‌گویند، و منابع خبری از پیام‌رسانی‌های غیررسمی میان دو کشور خبر می‌دهند.
اما چرا حالا؟
💸 تأثیر مذاکره ایران و آمریکا بر بازار ارز ایران
بازار ارز، همیشه به‌عنوان دماسنج تحولات دیپلماتیک عمل کرده است. از روزی که خبر مذاکرات توسط ترامپ منتشر شد، نرخ دلار در بازار آزاد ایران دچار نوسان شد و در برخی لحظات تا ۵ هزار تومان کاهش پیدا کرد.
منبع عکس : saranemag.ir
اما این کاهش، همچنان شکننده است. اگر مذاکرات در روز شنبه به بن‌بست برسد یا نشانه‌ای از تهدید بیشتر آمریکا دیده شود، دلار می‌تواند دوباره جهش یابد.
🧠 مذاکره به سبک آمریکا؛ قدرت، فشار، و زمان‌بندی
آمریکا، طبق تجربه‌های پیشین، ویژگی‌های ثابتی در رفتار مذاکره‌ای دارد:
-
همیشه از موضع قدرت وارد می‌شود. سعی می‌کند ایران را در موضع «نیازمند توافق» قرار دهد و امتیاز بیشتر بگیرد.
-
مذاکره را در دو صحنه پیش می‌برد: میز مذاکره و رسانه‌ها. گاهی اطلاعات کنترل‌شده را درز می‌دهد، تا فضای روانی طرف مقابل را تغییر دهد.
-
به جای توافق جامع، به دنبال توافقات موقتی یا مرحله‌ای است. این نوع توافق‌ها برای آمریکا کم‌هزینه‌تر و قابل بازگشت هستند.
-
از تاکتیک فرسایش استفاده می‌کند. طولانی کردن روند مذاکره، بدون تعهد روشن، یکی از ابزارهای آمریکاست برای سنجش وضعیت داخلی ایران و فشار افزایشی.
⏳ توافق نزدیک است یا بن‌بست جدید؟
با توجه به شرایط فعلی، هر دو طرف انگیزه‌هایی برای ورود به مذاکره دارند. اما عمق بی‌اعتمادی، اختلاف در اولویت‌ها، و فشارهای داخلی ممکن است مانعی برای رسیدن به توافق نهایی باشد. آنچه محتمل‌تر به نظر می‌رسد، شکل‌گیری یک «توافق موقت محدود» یا «تفاهم غیررسمی» برای مدیریت تنش است—نه بازگشت کامل به برجام.
✍️ جمع‌بندی؛ آیا این بار تفاوتی دارد؟
مذاکرات این هفته، اگرچه می‌تواند پنجره‌ای تازه به روی دیپلماسی بگشاید، اما شکاف عمیق در روایت دو طرف، نبود اعتماد، و اهداف متفاوت، نشان می‌دهد که مسیر بسیار پیچیده‌ای در پیش است.
اگر ترامپ به‌دنبال توافقی انتخاباتی باشد و ایران همچنان خواهان حفظ موقعیت راهبردی‌اش در منطقه، آن‌گاه نتیجه این مذاکرات نه توافق، بلکه شاید فقط مدیریت تنش برای مدتی محدود خواهد بود.
اما حتی همین هم، در شرایط پرالتهاب منطقه، شاید به‌اندازه یک توافق بزرگ، اهمیت داشته باشد.
مذاکره ایران و آمریکا، اگر آغاز شود، بیش از آنکه از جنس اعتمادسازی باشد، ابزاری برای کنترل بحران است. هر دو طرف به خوبی می‌دانند که صلح واقعی یا تنش پایدار، به چیزی فراتر از یک سند دیپلماتیک نیاز دارد: تغییر در رویکرد و بازی با قواعدی نو.
در این میان، مردم ایران همچنان درگیر نوسان‌های دلار، بلاتکلیفی اقتصادی، و امیدی شکننده به خبرهایی هستند که شاید فقط موقتاً آرامش بیاورند، نه راه‌حل ریشه‌ای.
در جیبی مگز بخوانید :
بررسی دلایل سقوط لیبی و قذافی به دست امریکا: آیا سیاست‌های آمریکا قابل اعتماد بودند؟
تأثیر سخنرانی ترامپ بر قیمت دلار: نوسانات و پیش‌بینی‌ها
تأثیر مذاکره ایران و آمریکا بر قیمت دلار در 19 فروردین | افزایش یا کاهش؟
